DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ REHBERİNDE OLAN İLAÇLAR VE AŞILAR

 

Donör tarafından alınan ilaçlarla ilgili red kriterlerinde; altta yatan neden, hangi ilacın alındığı, ilacın farmokokinetik özellikleri, bağışlanmış kanın kalitesine etki edip etmeyeceği hesaba katılmalıdır. Donörler bağış yaptıklarından dolayı düzenli kullandıkları ilaçları atlamamalıdır.

 

Şu an için bağışlanmış kanda bulunan ilacın kanı alacak hastada herhangi bir olumsuz etki yaptığına dair kanıt ve yayın yoktur. Yine de olasılığı düşük olmasına rağmen bu tip durumlar göz önüne alınmalıdır. Avrupa Birliği ilacın “doğası ve eylem biçimi”’ne dayalı geçici red vermektedir.

​

İLAÇLAR İLE İLGİLİ ÖNERİLER

 

Kan Transfüzyonu servisi ilaçlarla ilgili verilecek redlerde aşağıdaki prensiplerin dikkate alınması gerektiğini önerir.

 

• Plazma konsantrasyonundaki ilacın terapötik seviyesi %10'dan düşükse zararlı olma ihtimali çok düşüktür

• Eğer kan komponentleri 50 mililitreden düşük donor plazması ihtiva ediyorsa. Alınan kan,  yetişkin ya da 12 yaşından büyük bir çocuğa transfüze edilecekse donör tarafından alınan herhangi bir ilacın plazma konsantrasyonu < %3 olmalıdır. Eğer bu şekildeyse ilaç kullanımı göz ardı edilebilir.

• Eğer tek bir donörden 50 mililitreden fazla plazma transfüzyonu yapılmışsa veya kanı alacak kişi 12 yaşından küçük çocuksa donörün aldığı ilacın plazma konstanrasyonu terapotik seviyenin %10’undan fazla olabilir. Bunun muhtemel zararlara yol açacağına dair bir kanıt bulunmasa da Kan Transfüzyonu Servisi aferez bağışları ve pediatrik bileşenler için ilave seçim kriterlerini dikkate almak isteyebilir. Bu alanda daha fazla araştırılma yapılması gerekmektedir.

• Aspirin ve non-steroidal anti inflamatuvar ilaçlar(NSAİİ’ler) trombosit agregasyonunu irreversibl(geri dönüşsüz) bir şekilde inhibe eder. Trombosit(Platelet) bileşenleri 5 gün içinde Aspirin alan donörlerde ve 48 saat içinde NSAİİ alan donörlerde rutin olarak hazırlanmamalıdır.

• Teratojenik ve fetotoksik ilaçlar özellikle dikkate alınması gereken bir husustur, çünkü muhtemelen ilk üç aylık dönemde hamile bir kadına kan transfüzyonu yapılması durumunda fetal bir anormallik oluşturmaya yönelik teorik bir risk vardır. Retinoidler (etretinat, asitretin, izotretinoin) oldukça teratojeniktir. Dutasterid ve finasterid (benign prostatik hipertrofi için öngörülen) deney hayvanlarının erkek fetuslarında genital anormalliklere neden olduğu gösterilmiştir fakat insanlarda herhangi bir zarara yönelik delil yoktur.

Kabul Edin:

1. Akne nedeniyle uzun süreli düşük doz antibiyotik kullanan bireyler kan bağışlayabilir.

Reddedin:

1. Enjekte edilen ilaçlarla tedavi alan bireyler(reçete edilmiş ya da kendi kendine vurulmuş olsun) ilacın neden alındığına dair altta yatan duruma göre reddilebilir.

2. Aşağıdaki ilaçları alanlar yanındaki süre kadar reddedilir.

• Aspirin : 5 gün reddedin

• Diğer NSAİİ İlaçlar: 48 saat reddedin

• Asitretin: 3 yıl reddedin

• İzotretinoin (Isotretinoin): 28 gün reddedin

• Dutasteride: 6 ay reddedin

• Finasteride: 28 gün reddedin.

• Akut enfeksiyonlar için antibiyotik: Tedavinin tamamlanmasının üstünden 14 gün geçinceye kadar reddedin.

 

Kalıcı Olarak Reddedin:

1. İyatrojenik CJD hastalığı geçme riskinden dolayı insan hipofiz derivesi ile tedavi edilmiş kişiler kalıcı olarak reddedilir.

 

Not: İlaçlar kısmında yazmasa da immunsupresif ilaç kullananlar kalıcı olarak reddedilir diye rehberin immünolojik hastalıklar kısmında yazıyor.

​

İMMÜNİZASYON VE AŞILAR

​

1. TEMAS SONRASI PROFİLAKSİ

- Reddetme süresi enfeksiyonun inkübasyon zamanına, enfeksiyonunun “pencere süresi”ne ve mevcut kullanımda olan tarama testlerinin sensitivitesine göre değişir.

 

ÖNERİLER

a) Hepatit B

Kabul Edin:

1. Hepatit B temas sonrası profilaksisi nedeniyle aşı ya da immunglobulin alanlar: temasın üstünden 12 ay geçtikten sonra eğer kişinin HBsAg, anti-HBC negatif ise ya da  eğer anti-HBc pozitif ise anti-HBs’nin 100 mIU/ml’den yüksek olduğu durumlarda kan bağışı yapılabilir.

Reddedin:

1. Temas sonrası hepatit B aşısı ve/veya immunglobulini alanlar: temasın üstünden 12 ay geçinceye kadar reddedin.

​

b) Kuduz

Reddedin:

1. Temas sonrası kuduz aşısı ve/veya immunglobulini alanlar: temasın üstünden 12 ay geçinceye kadar reddedin.

 

 2. CANLI ATENUE VİRAL VE BAKTERİYEL AŞILAR

 

Canlı atenue viral aşılar şunları kapsar: hepatit A, japon ensefelati, influenza, kızamık, kabakulak, kızamıkçık, çocuk felci(oral), çiçek ve sarı humma. Bakteriyel aşılar ise BCG(Verem), kolera ve tifoyu içerir.

 

Yakın zamanda aşılanmış donörün kanında enfekte ajanların bulunma ihtimali vardır. Bunun donöre herhangi bir zararı bulunmasa da teorik olarak eğer kanın immunsuprese bir hastaya gitmesi durumunda risk vardır.

 

Burada bazı aşılar listelenmemiştir. Çünkü bu aşılar sadece 16 yaşından önce verilir ve 16 yaşından sonra verilmemelidir. Dolayısıyla bu aşıyı vurulan kişiler zaten kan bağışcısı seçim kriterlerine en baştan uymamaktadır.

ÖNERİLER

Reddedin:

• Canlı atenue aşı olan kişiler: aşıyı takiben 28 gün boyunca reddedilir.

 

3.İNAKTİVE AŞILAR

​

Yaşamayan(inaktive) aşılar ve toksoidler şunları içerir: kolera, difteri toksoidi,hepatit B, human papilloma virüs (HPV), influenza, meningokok menenjit, pertussis(boğmaca), pnömokokal polio(enjekte), kuduz, tetanoz toksoidi, kene kaynaklı ensefalit ve tifo.

 

Bu aşıların, kanı alacak kişiye(hastaya) karşı herhangi bir riski yoktur. Donör eğer kendini iyi hissediyorsa bağışa kabul edilebilir.

 

Hepatit B’de ise bir istisna vardır. Aşı kaynaklı HBsAg pozitifliğinden korunmak için aşı yapılan kişiye(temas öyküsü olmaması şartıyla) aşının üstünden 14 gün geçtikten sonra kan vermesi önerilir.

ÖNERİLER

Kabul Edin:

1. Canlı olmayan inaktive aşı ya da toksoit alan kişiler (Hepatit B hariç) eğer temasa dair herhangi bir öyküleri yoksa ve kendilerini iyi hissediyorlarsa bağış yapabilirler.

Reddedin:

1. Temas öyküsü olmayan yakın zamanda rutin Hepatit B aşısı olan kişiler: 14 gün boyunca reddedin.

​​

AVRUPA BİRLİĞİ REHBERİNDE OLAN İLAÇLAR VE AŞILAR

​

İlaç alınması donörün bağış yapmasını engelleyebilecek altta yatan bir hastalığa işaret olabilir. Transfüzyon merkezininn sağlık personeli tarafından onaylanmış, bağışa engel olmayan ve yaygın olarak kullanılan ilaçların bir listesini hazırlaması önerilir. Reçete edilmiş bir ilaçla tedavi olan donörlerde özellikle teratojenik etkisi kanıtlanmış olan ilaçlarda ilacın farmokokinetik özelliklerine bağlı olarak kan bağışı gerekli süre ertelenmelidir.

 

Birde bağışcılara sorulması gereken sorular bölümünde teratojenik başlığı altında isotretinoin (Accutane), etretinate(tigason), asitretin (neotigason), finasteride(proscar, propecia), dutasterid (avodart) aldınız mı diye soruyor fakat bir süre belirtilmemiş.

​

AŞILARA İLİŞKİN GEÇİCİ RED KRİTERLERİ VE RET SÜRELERi

​